[Parole d’expert] Elodie Bertrand-Esquel, partner bij Beside Avocats, geeft een overzicht van de belangrijkste clausules in een franchiseovereenkomst.
Hoewel elke overeenkomst verschilt, soms zelfs binnen hetzelfde netwerk, zijn franchisecontracten in feite gebaseerd op gemeenschappelijke clausules. Het is dus van vitaal belang voor potentiële franchisenemers om te begrijpen wat deze clausules eigenlijk betekenen.
Duur clausule
Over het algemeen hebben franchisecontracten een looptijd van vijf of zeven jaar, zodat de franchisenemer zijn investering kan terugverdienen. Tijdens deze periode moet het hoofd van het netwerk de franchisenemer toestaan om zijn concept te exploiteren, zijn actuele knowhow en zijn rechten op de onderscheidende tekens door te geven. Over het algemeen zijn er situaties waarin de partijen het contract kunnen beëindigen: bijvoorbeeld bij wangedrag of met wederzijds goedvinden.
Franchisecontracten zijn over het algemeen niet verlengbaar: aan het einde van de overeengekomen looptijd wordt het contract niet verlengd.
Deze clausule beschrijft ook de voorwaarden waaronder de overeenkomst zal worden beëindigd en de daaruit voortvloeiende gevolgen: teruggave van meegedeelde informatie, geheimhoudingsplicht, betaling van boetes, postcontractueel concurrentieverbod, enz.
Het is niet ongebruikelijk dat de franchisenemer een schadevergoeding van de franchisegever verschuldigd is als de overeenkomst wordt beëindigd, met betrekking tot de bedragen die de franchisegever had moeten ontvangen voor de resterende looptijd.
Exclusiviteitsclausule
De verbintenis van de franchisegever om een territoriaal gebied voor de franchisenemer te reserveren is geen verplicht onderdeel van het contract, maar komt vaak voor.
Deze clausule is echter onderworpen aan bepaalde geldigheidsvoorwaarden, anders kan ze onwettig zijn.
Het is daarom essentieel om advies te vragen aan een gespecialiseerde advocaat.
Zelfs zonder een specifieke clausule in het contract heeft de franchisegever de verplichting om ervoor te zorgen dat de exclusiviteit die door zijn andere partners is verleend, wordt gerespecteerd.
Op grond van deze clausule kan het hoofd van het netwerk de franchisenemer verbieden een verkooppunt in een gereserveerd gebied op te zetten, daar reclame te maken of promoties te voeren, daar klanten te werven, op zijn website een banner op te nemen die naar dit exclusieve gebied verwijst, of een zoekmachine of aanbieder van onlinereclameruimte te betalen om specifiek op in dit gebied gevestigde gebruikers gerichte reclame uit te zenden.
Hij kan zijn partner echter niet verbieden een contract te sluiten met een persoon die spontaan contact met hem opneemt, ook al is die persoon in het voorbehouden gebied van een andere franchisenemer gevestigd, of de producten online via zijn website te verkopen.
De aanvrager moet er daarom voor zorgen dat de toegekende exclusiviteit voldoende is gedefinieerd, evenals het exclusiviteitsgebied.
Hij moet er ook voor zorgen dat indirecte verkoop, bijvoorbeeld via internet, niet ongerechtvaardigd wordt beperkt.
Financiële overwegingen
De franchisenemer moet een aantal financiële vergoedingen betalen: de toetredingsvergoeding, de royalty en andere verplichtingen (opleiding, IT- en communicatiemiddelen, inrichting, enz.)
De vergoedingen kunnen van verschillende aard zijn (knowhow, bijstand, merk of handelsnaam) en worden over het algemeen berekend op basis van de omzet van de franchisenemer voor het jaar.
In geval van te late betaling kan het merk boetes opleggen, de uitvoering van het contract (met name de levering) opschorten, het contract beëindigen of de exclusiviteit intrekken.
Er zij op gewezen dat het merk niet verplicht is een toetredingsrecht aan te rekenen, of dit zelfs terug te betalen als de franchisenemer zich uit het contract terugtrekt.
Als het contract wordt verlengd, kan het de betaling van een nieuw toetredingsrecht vereisen.
Het is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat de bedragen van deze compensatiebetalingen gespecificeerd en gerechtvaardigd zijn.
De betalingsvoorwaarden moeten voldoen aan de wettelijke vereisten en evenwichtig zijn.
Het is in het belang van de kandidaat dat de sancties waarin deze bepaling voorziet, beperkt zijn, zodat te late betaling geen al te ernstige gevolgen heeft.
Boeteclausule
Het garandeert dat de franchisenemer zijn verplichtingen nakomt.
Deze financiële sanctie wordt opgelegd wanneer een contractuele verplichting niet wordt nagekomen.
De aanvrager moet ervoor zorgen dat deze clausule voldoende nauwkeurig is geformuleerd.
De overeenkomst moet een opsomming geven van de verplichtingen en inbreuken waarvan de niet-nakoming aanleiding zal geven tot de toepassing van de boete.
Er moet ook worden gecontroleerd of het bedrag beperkt is en niet onevenwichtig in verhouding tot het bedrag van de overeenkomst.
In sommige gevallen sluit deze sanctie andere rechtsmiddelen niet uit, d.w.z. dat de netwerkbeheerder een financiële vergoeding kan krijgen en zich het recht voorbehoudt om gerechtelijke stappen te ondernemen of het contract te beëindigen.
Contractuele en postcontractuele niet-concurrentiebedingen
Het verbiedt de franchisenemer gedurende de looptijd van het contract (contractueel) of na afloop of beëindiging ervan (postcontractueel) een activiteit uit te oefenen die concurreert met die van de franchisegever.
De franchisegever kan “concurrerende activiteit” definiëren en aldus het verbod uitbreiden tot soortgelijke gebieden.
Hij kan ook voorzien in gevolgen bij niet-naleving: zware boetes, beëindiging, enz.
De gegadigde moet daarom controleren of de regel van toepassing is tijdens en/of na het contract, en welke activiteiten verboden zijn.
Het is ook in het belang van de kandidaat om ervoor te zorgen dat het postcontractuele concurrentiebeding voldoet aan strenge wettelijke voorwaarden.
Deze bepalingen zijn zo belangrijk dat ze moeten worden nagekeken door een advocaat.
Contractuele en postcontractuele niet-afstemmingsclausules
Deze regel verbiedt de franchisenemer om zich gedurende de looptijd van het contract (contractueel) of na afloop of beëindiging ervan (postcontractueel) aan te sluiten bij een netwerk dat niet van de franchisegever is, die vervolgens consequenties kan opleggen in geval van overtreding.
Net als bij het concurrentiebeding moet de kandidaat controleren of het van toepassing is tijdens en/of na het contract en of het voldoet aan de geldende wettelijke voorwaarden.
Het beding moet worden gecontroleerd door een advocaat.
Intuitu personae-clausule
Het betekent dat de overeenkomst is gesloten met het oog op de franchisenemer en dat deze daarom aan de franchisenemer is verbonden, waardoor overdracht aan een andere partij niet mogelijk is, tenzij het hoofd van het netwerk schriftelijk toestemming geeft.
In geval van weigering moet de ondernemer het concept voor de duur van de overeenkomst blijven exploiteren.
Deze regel is bedoeld om de knowhow van de franchisegever te beschermen.
Deze clausules gaan vaak vergezeld van goedkeurings- en voorkoopclausules.
De eerstgenoemde clausules bepalen dat de franchisegever het recht heeft om de overdracht van de overeenkomst goed te keuren of te weigeren.
Deze goedkeuring is vaak onderworpen aan een procedure waarin een termijn wordt vastgesteld waarbinnen de netwerkkop moet reageren.
In sommige gevallen kan de franchisegever een voorgestelde overdracht weigeren zonder de redenen voor zijn weigering te hoeven opgeven.
Voorkoop geeft hem voorrang om de aandelen en/of bedrijfsactiva van de verkoper te kopen tegen de prijs die aan de derde partij wordt geboden.
De kandidaat moet daarom zijn overdrachtsrechten bepalen.
Anders kan hij zijn bedrijf of de rechten op zijn bedrijf niet verkopen zonder toestemming van de franchisegever.
Het is ook in het belang van de kandidaat om te bepalen onder welke voorwaarden het bedrijf al dan niet toestemming kan geven voor een overdracht (goedkeuringsclausule) en of het zelf de rechten met voorrang mag verwerven (voorkoopclausule).
